Door het aangaan van een huwelijk of een geregistreerd partnerschap ontstaan er tussen de echtgenoten lotsverbondenheid. Echtgenoten moeten elkaar het nodige verschaffen. Dit blijft ook bestaan na het beëindigen van het huwelijk of het geregistreerde partnerschap. Als één van de ex-partners onvoldoende inkomsten heeft om in zijn of haar levensonderhoud te voorzien, kan er partneralimentatie worden vastgesteld door de rechter dan wel overeengekomen worden tussen de ex-partners. Lotsverbondenheid tussen ex-partners vormt de grondslag voor partneralimentatie.
Bij de beoordeling door de rechter of er van iemand verwacht kan worden dat hij partneralimentatie betaalt dan wel blijft betalen, wordt rekening gehouden met alle omstandigheden van het geval. Hieronder vallen ook niet-financiële factoren, zoals misdragingen van een ex-partner.
Als een ex-partner zich zo ernstig misdraagt (grievend gedrag) na het beëindigen van de relatie, kan de rechter oordelen dat het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is dat er nog (volledige) partneralimentatie wordt betaald door de alimentatieplichtige.
Het begrip ”grievend gedrag” is niet vastgelegd in de wet, maar ontwikkeld in jurisprudentie. Er zijn in het verleden situaties geweest waarin iemand die partneralimentatie moest betalen hiermee mocht stoppen dan wel dat er geen partneralimentatie werd vastgesteld, omdat degene aan wie er betaalt moest worden ernstig afkeurenswaardig gedrag heeft vertoond. Enkele voorbeelden hiervan zijn:
- het valselijk beschuldigen van alcoholmisbruik, bedreiging, kindermishandeling, kinderontvoering en seksueel misbruik van de kinderen. De onderhoudsgerechtigde heeft dit ook gedeeld met derden, zoals de werkgever van de onderhoudsplichtige;
- de onderhoudsgerechtigde heeft geprobeerd de onderhoudsplichtige van het leven te beroven en is hiervoor veroordeeld. Nadat deze poging van de onderhoudsgerechtigde was mislukt, werd geprobeerd om partneralimentatie vast te laten stellen;
- voor langere tijd een minderjarig kind in het buitenland houden waardoor geen omgang met het kind kan plaatsvinden;
- bedreigingen waardoor veiligheidsmaatregelen getroffen moesten worden;
- publiekelijk zwart maken door ernstige beschuldigingen te uiten;
- verwaarlozing van de kinderen en hen betrekken bij strafbare feiten;
- gevaarsituatie voor het hele gezin.
De rechter beoordeelt dit per geval. Niet iedere vorm van wangedrag wordt als grievend gezien. Hierbij moet ook worden meegewogen dat het gebruikelijk is dat er emoties, verdriet en conflicten spelen bij het verbreken van een relatie.
Grievend gedrag wordt door rechters niet snel aangenomen. Het zal ook moeten gaan om meerdere feiten. Een enkele gebeurtenis zal vaak niet voldoende zijn. Eveneens moet het gaan om bewust handelen om de ander leed toe te brengen. De gedraging moet ook toe te rekenen zijn aan de persoon die zich misdraagt. De rechter weegt de duur van de relatie en de aanwezigheid van kinderen mee in zijn beslissing.
De rechter zal deze beslissing zorgvuldig afwegen, aangezien dit niet teruggedraaid kan worden.