Een belangrijk uitgangspunt binnen het gezondheidsrecht is dat de patiënt toestemming dient te geven voor medische behandelingen. De Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst is sinds 2020 dusdanig gewijzigd dat arts en patiënt na gezamenlijk overleg, en dus na verstrekking van de noodzakelijke informatie, de gewenste behandeling kiezen. Wat als een chirurg tijdens de operatie, in het belang van een patiënt, zonder zijn of haar toestemming, alsnog besluit om een andere operatie uit te voeren dan die waar informed consent over was?
Het Regionaal Tuchtcollege benadrukt dat zorgverleners het belang van informed consent altijd voor ogen moeten blijven houden.
De feiten
Een patiënt met hemorroïden klachten consulteert een ziekenhuis. Samen met een chirurg wordt op 28 juni afgesproken dat de patiënt zal worden geopereerd via een pakravanpexie. Op 26 oktober vindt de operatie plaats. De operatie wordt uitgevoerd door een andere chirurg dan de chirurg waarmee de patiënt heeft gesproken op 28 juni. De uitvoerende chirurg beslist tijdens de ingreep om toch voor een andere operatie te gaan (haemorrhoidectomie in plaats van pakravanpexie). Volgens de chirurg zou deze operatie beter zijn voor de patiënt gelet op de omvang van de hemorroïden.
De patiënt had voor de ingreep een ruggenprik gekregen, maar was tijdens de operatie nog aanspreekbaar en dus bij bewustzijn. Toch wordt de patiënt pas na de ingreep door een verpleegkundige geïnformeerd over de gekozen andere ingreep.
De klacht van de patiënt
Volgens de patiënt is de chirurg zonder informed consent afgeweken van een eerder afgesproken operatie.
De beoordeling van het tuchtcollege
Het tuchtcollege heeft besloten dat ook in deze situatie het vragen van informed consent een belangrijk vereiste is. Volgens het tuchtcollege waren er op grond van de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst of anderszins geen redenen om van deze hoofdregel af te wijken. Van belang werd geacht dat de ingreep die is uitgevoerd wezenlijk anders is dan de ingreep waarover informed consent bestond en dus ook andersoortige risico’s kent.
Volgens het tuchtcollege is het niet vragen van informed consent voor een andere dan afgesproken operatie een ernstige en tuchtrechtelijk verwijtbare handeling. Het tuchtcollege is dan ook van oordeel dat de chirurg onjuist heeft gehandeld en legt aan de chirurg een waarschuwing op. Het tuchtcollege heeft rekening gehouden met het feit dat (a) de chirurg nooit eerder een tuchtrechtelijke maatregel opgelegd heeft gekregen, (b) hij de voor de klachten van de patiënt de best passende ingreep heeft willen uitvoeren en (c) het ziekenhuis reeds heeft geoordeeld dat het niet vragen van informed consent verwijtbaar was.
Conclusie
Er wordt veel gewicht toegekend aan het vragen om informed consent, ook bij het afwijken van een afgesproken operatie in het belang van een patiënt. Zonder toestemming een (afwijkende) behandeling uitvoeren wordt gezien als een ongeoorloofde inbreuk op de integriteit van een patiënt en is dus een ernstig tuchtrechtelijk verwijtbaar handelen. Het tuchtcollege is streng in haar oordeel, maar houdt bij het bepalen van de maatregel wel rekening met het feit dat de chirurg de best passende ingreep heeft willen uitvoeren voor de patiënt.
Het Regionaal Tuchtcollege benadrukt dat zorgverleners het belang van informed consent altijd voor ogen moeten blijven houden.