Menig onderneming verkeert momenteel in zwaar weer. Om een faillissement te proberen te voorkomen, kunnen rechtspersonen kiezen om een herstructurering door te voeren. Indien er geen vooruitzichten zijn om de onderneming levensvatbaar voort te zetten of de ondernemer de activiteiten niet meer wil voortzetten, dan is de (turbo)liquidatie een optie om aan te denken.
Liquidatie
Bij een ‘gewone’ liquidatie wordt een rechtspersoon op initiatief van de rechtspersoon zelf ontbonden, waarna de liquidatiefase volgt. In de liquidatiefase wordt, conform de daarvoor geldende statutaire bepaling, een vereffenaar benoemd om het vermogen van de rechtspersoon te vereffenen (vaak zijn dit de bestuurders). Kort gezegd worden alle bezittingen (inventaris, voorraden, vorderingen, etc.) verkocht om de schulden van de rechtspersoon mee te voldoen. Indien er nog kapitaal resteert, dan wordt dit verdeeld onder de aandeelhouders (tenzij de statuten anders bepalen), waarna de rechtspersoon ophoudt te bestaan.
Hiervoor is uitgegaan van de omstandigheid dat er voldoende middelen zijn om de schulden te voldoen. Indien dit niet het geval is, dan moet de vereffenaar (verplicht) ofwel het faillissement van de rechtspersoon aanvragen of er moet een akkoord worden aangeboden aan de schuldeisers. Dat laatste kan via de WHOA of een buitengerechtelijk akkoord. Ik verwijs hiervoor naar de artikelen in deze nieuwsbrief van mijn kantoorgenoten mr. Dimitry Aertssen en mr. Eugène Rosier.
Turboliquidatie
Voor de situatie dat een rechtspersoon geen middelen (meer) heeft op het moment van de ontbinding, maar enkel nog schulden, heeft de wetgever voorzien in een vereenvoudigde wijze van liquidatie genaamd de turboliquidatie. Er is dan geen vereffening nodig omdat er geen baten zijn, waardoor de liquidatie eenvoudig en snel kan worden afgewikkeld. Bij de turboliquidatie valt de ontbinding samen met de beëindiging van de rechtspersoon en houdt de rechtspersoon direct op te bestaan. Hierbij dient wel te worden opgemerkt dat ook ‘geturboliquideerde’ rechtspersonen failliet kunnen worden verklaard, mits summierlijk blijkt dat de rechtspersoon nog een bate heeft (dit kan ook een vordering van de rechtspersoon op de bestuurder uit hoofde van kennelijk onbehoorlijk bestuur zijn).
In de praktijk komt het voor dat er naar een turboliquidatie wordt toegewerkt om zo een faillissement te voorkomen. Er worden dan eerst nog enkele schuldeisers voldaan met de middelen die er nog zijn om vervolgens een turboliquidatie door te voeren. Dit is erg risicovol, omdat onbetaald gebleven schuldeisers zo worden benadeeld omdat er selectief is betaald. De bestuurder/vereffenaar van de ontbonden rechtspersoon loopt dan het risico persoonlijk aansprakelijk te worden gesteld.
Let op: verscherpte regelgeving omtrent turboliquidatie
Het gevolg van liquidatie van de rechtspersoon zonder vereffening is dat schuldeisers te maken krijgen met een schuldenaar die niet meer bestaat. Sterker nog, door de snelle afwikkeling is het voor schuldeisers lastig om nog eventuele juridische stappen tegen de rechtspersoon te ondernemen. De huidige regeling omtrent de turboliquidatie kent namelijk geen voorziening ten behoeve van informatievergaring voor schuldeisers. Schuldeisers kunnen dan niet goed achterhalen of de turboliquidatie wel op de juiste wijze heeft plaatsgevonden. Zoals hiervoor aangegeven wordt daar in de praktijk weleens misbruik van gemaakt.
Met de nieuwe Tijdelijke Wet Transparantie Turboliquidatie wordt beoogd om het vertrouwen in de turboliquidatie te verbeteren door de transparantie rondom het proces te vergroten, de rechtspositie van schuldeisers te verbeteren en misbruik beter te bestrijden.
Inzicht in financiële gegevens
De nieuwe wet kent een verplichting voor het bestuur van de rechtspersoon om specifieke (financiële) stukken openbaar te maken door deze te deponeren in het handelsregister. Zodra het bestuur deze stukken heeft gedeponeerd, stelt het bestuur haar schuldeisers hiervan onverwijld op de hoogte. Op die manier zijn schuldeisers direct op de hoogte van de beëindiging van de rechtspersoon en kunnen zij financiële gegevens van de rechtspersoon inzien. Indien er gronden zijn om te vermoeden dat de verantwoordingsplicht van het bestuur niet is nageleefd, kunnen schuldeisers via de kantonrechter inzage krijgen in de gehele administratie van de ontbonden rechtspersoon.
Bestuursverbod
Verder maakt de wet het mogelijk om bestuurders via de civielrechtelijke route een bestuursverbod op te leggen. Dat kan onder meer indien het bestuur (i) niet aan de deponeringsplicht heeft voldaan, (ii) voorafgaand aan de ontbinding één of meer schuldeisers doelbewust heeft benadeeld of (iii) herhaaldelijk betrokken is geweest bij een ontbinding zonder baten met achterlating van schulden. Een bestuursverbod heeft tot gevolg dat de betreffende bestuurder voor maximaal vijf jaar geen bestuurder of commissaris mag zijn bij een andere organisatie.
De Tijdelijke Wet Transparantie Turboliquidatie brengt dus de nodige veranderingen met zich mee in het kader van herstructurering via de turboliquidatie. De wet is inmiddels aangenomen door de Eerste Kamer en de verwachting is dat de wet nog dit jaar in werking zal treden (de definitieve datum is nog niet bekend). Ondernemers die een herstructurering beogen te bewerkstelligen door het uitvoeren van een turboliquidatie, dienen dus vanaf nu al rekening te houden met deze tijdelijke veranderingen.
Het gevolg van liquidatie van de rechtspersoon zonder vereffening is dat schuldeisers te maken krijgen met een schuldenaar die niet meer bestaat.