De afgelopen dagen heeft het kabinet ingrijpende maatregelen getroffen in verband met het coronavirus, met grote gevolgen voor de economie. Ondernemingen en zzp’ers komen in acute problemen doordat hun omzet pijlsnel is gekelderd. In dit artikel wordt ingegaan op de vraag of de overheid – met het oog op Europese regelgeving – wel de mogelijkheid heeft om bij te schieten. Voor een uitgebreide toelichting wordt verwezen naar onze recent verschenen Vastgoed nieuwsbrief maart 2020.
Staatssteun: hoe zat het ook alweer?
Volgens Europese wetgeving is het – kort gezegd – verboden om, zonder goedkeuring van de Europese Commissie, met steunmaatregelen van de overheid, de markt ongunstig te beïnvloeden. Anders gezegd: de overheid dient marktconform te handelen. Daarop bestaat een aantal vrijstellingen en uitzonderingen. Als de voorgenomen staatssteun niet past binnen de vrijstellingen of uitzonderingen, dan moet de staatssteun eerst worden goedgekeurd door de Europese Commissie.
Tijdelijk steunkader corona: vijf mogelijkheden
Om in tijden van corona snel te kunnen handelen, heeft de Europese Commissie een ‘Tijdelijk Handelingskader Europese Commissie voor steun in verband met coronavirus’ gepubliceerd. Deze regels zijn per 19 maart 2020 in werking getreden.
In de mededeling van de Europese Commissie worden vijf mogelijkheden besproken die overheden kunnen gebruiken om de economische gevolgen van corona tegen te gaan. Het gaat om de volgende mogelijkheden:
- Steunmaatregelen die gelden voor alle ondernemingen: zoals uitstel van belastingbetaling;
- Financiële steun direct aan consumenten: zoals een vergoeding voor geannuleerde tickets;
- Acute liquiditeitsvoorzieningen: indien een onderneming in faillissement dreigt te raken, kan de overheid een acute liquiditeitsvoorziening treffen;
- Schadecompensatie: aan ondernemingen die extra hard worden getroffen (bijvoorbeeld in de transportsector en de toeristenbranche) kunnen extra schadevergoedingen worden uitgekeerd.
- Tot slot wijst de Europese Commissie erop dat deze maatregelen gecombineerd kunnen worden met andere steun.
Omdat maatregelen acuut moeten worden getroffen, heeft de Europese Commissie de procedure tot goedkeuring versneld. Indien nodig, wordt de goedkeuring al binnen enkele dagen verleend.
Maatregelen Nederlandse overheid
Zoals bekend heeft het kabinet heeft al diverse maatregelen afgekondigd die passen binnen het Tijdelijk Handelingskader. Denk bijvoorbeeld aan het verhogen van de Garantie Ondernemersfinanciering en de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandige ondernemers. Ook lokale overheden, zoals gemeentes, kunnen dergelijke maatregelen treffen. De gemeente Maastricht heeft er bijvoorbeeld voor gekozen uitstel voor huur te verlenen aan bedrijven en instellingen die van de gemeente huren. Daarnaast kunnen gemeentes ervoor kiezen uitstel van gemeentebelastingen te verlenen.