Het wijzigen van met de werknemer afgesproken arbeidsvoorwaarden is mogelijk door aanbod en aanvaarding. Een werknemer stemt dan in met een wijzigingsvoorstel van de werkgever.
Op 23 november 2018 heeft de Hoge Raad verduidelijkt dat het bij het wijzigen van functie en daarbij behorend salaris moet gaan om een welbewuste instemming van de werknemer.
Om “welbewuste instemming” aan te nemen, een criterium dat minder streng is dan “ondubbelzinnige instemming” dat bijvoorbeeld vereist is voor opzegging van de arbeidsovereenkomst door de werknemer of instemming met ontslag, is niet voldoende dat de werknemer in de praktijk de bij die gewijzigde functie behorende werkzaamheden is gaan verrichten.
De kwestie
Bij het bedrijf Bogra, een producent en leverancier van uitvaartkisten, urnen en aanverwante artikelen, vindt eind 2011 een reorganisatie plaats. Daarbij wordt besloten het accent te verleggen van een productiebedrijf naar een assemblagebedrijf. Tevens zijn een aantal machines verdwenen en zijn er in de nieuwe organisatiestructuur een aantal functies komen te vervallen en werknemers ontslagen. Dit proces heeft iets meer dan een jaar geduurd.
In 2013 communiceert Bogra naar de resterende medewerkers dat er per 1 juli 2013 onder meer een salaris-afbouwregeling (gebaseerd op de toepasselijke CAO) zal gelden voor de medewerkers die door de reorganisatie vanuit een hogere naar een lagere functie gaan, en daarvoor wel nog het hogere salaris ontvangen. Stapsgewijs zal het loon worden afgebouwd.
Een aantal van die werknemers is het met de verandering niet eens en protesteert daar schriftelijk tegen. Dat mag echter niet baten. Bogra houdt vast aan de gewijzigde functie en start met het afbouwen van het loon. De werknemers beginnen daarna toch met de uitvoering van de gewijzigde functie.
Eén van de werknemers laat het er niet bij zitten en betrekt Bogra in rechte. Hij vordert betaling van achterstallig loon ter hoogte van zijn oude loon omdat hij van mening is dat de salarisverlaging niet rechtsgeldig is.
Kantonrechter
De kantonrechter is het met de werknemer eens en verklaart voor recht dat de salarisverlaging niet rechtsgeldig is. Volgens de kantonrechter is niet vast komen te staan dat de werknemer met de andere functie en loon heeft ingestemd.
Ook vindt de kantonrechter dat de wijziging in dit geval niet eenzijdig kon worden opgelegd. Een eenzijdig wijzigingsbeding ontbreekt en ook aan de andere criteria voor een rechtsgeldige eenzijdige wijziging is niet voldaan.
Hof
Het hof heeft een andere visie dan de kantonrechter en wijst de vorderingen van de werknemer af. Volgens het hof heeft de werknemer – door het gaan uitvoeren van gewijzigde werkzaamheden – de wijziging van de functie aanvaard.
Hoge Raad
In cassatie slaagt het argument van de werknemer, dat hij niet met de wijziging heeft ingestemd. Een werkgever mag er pas op vertrouwen dat een werknemer een functie heeft aanvaard die voor de werknemer een verslechtering van zijn arbeidsvoorwaarden meebrengt, indien op grond van de verklaringen of gedragingen van de werknemer mag worden aangenomen dat deze welbewust met die nieuwe functie heeft ingestemd, aldus de Hoge Raad. De omstandigheid dat de werknemer de bij die nieuwe functie behorende werkzaamheden is gaan uitoefenen alleen, is onvoldoende voor “welbewuste instemming”. Daarbij vindt de Hoge Raad het van belang dat de werknemer een risico loopt als hij weigert de werkzaamheden te gaan uitvoeren. Een werknemer is in de verhouding tot zijn werkgever immers verplicht de bedongen arbeid te verrichten. Als hij weigert de gewijzigde opgedragen werkzaamheden te verrichten kan dat als werkweigering worden aangemerkt en ontvangt hij geen loon meer of verliest hij zijn baan. Daar komt nog bij dat de werknemer jegens Bogra uitdrukkelijk heeft verklaard niet in te stemmen met de indeling in de ander functie met het lagere loon.
Het hof heeft op dit punt derhalve een verkeerde beslissing genomen. Er is volgens de Hoge Raad hier géén sprake van welbewuste instemming.
Belang voor de praktijk
Ga in de praktijk niet te lichtvaardig om met de houding of gedraging van een werknemer die duidt op instemming, zoals in dit geval het feitelijk gaan uitvoeren van de aangekondigde wijziging. Voor welbewuste instemming is iets meer nodig.
Heeft u daarover vragen, de arbeidsrechtadvocaten van Thuis Partners denken graag met u mee.
Lees hier de volledige uitspraak.
Dit artikel werd samengesteld door mr. Fabienne Degens, advocaat arbeidsrecht