Kosten van executele zijn schulden van de nalatenschap en komen voor rekening van de erfgenamen, zo staat in artikel 4:7 lid 1 onder d BW. Wat tot de kosten van de executele mag worden gerekend, wordt helaas niet vermeld. Uit jurisprudentie volgt echter dat de executeur niet zo maar alle gemaakte kosten voor rekening van de boedel kan brengen. Waar ligt de grens? In deze bijdrage geeft Fokje Kuiper antwoord op enkele veel gestelde vragen.
Wanneer voor eigen rekening?
De hoofdregel is dat de kosten die een executeur maakt in het kader van de uitoefening van zijn taak voor rekening van de boedel zijn. Toch zijn er situaties waarin de executeur de kosten geheel of gedeeltelijk zelf moet dragen. Dit laatste is het geval wanneer de kosten onredelijk blijken te zijn, of als de executeur deze had kunnen voorkomen. In de rechtspraak wordt daarbij vooral rekening gehouden met de aard van de kosten, de reden van ontstaan van de kosten, de verwijtbaarheid en vermijdbaarheid, alsook de omvang van de nalatenschap. Aan de hand van enkele voorbeelden uit de praktijk zal dit verder worden toegelicht.
Makelaarskosten
Goederen die tot de nalatenschap behoren, mogen uitsluitend door de executeur verkocht worden, voor zover dat nodig is voor voldoening van schulden van de nalatenschap. Makelaarskosten mogen dan voor rekening van de boedel worden gebracht. Maar stel dat er geen schulden zijn, betekent dit dan dat de executeur zelf met die kosten blijft zitten? Dat hoeft niet altijd het geval te zijn. Als de kosten de voorbereiding van de verkoop betreffen – denk bijvoorbeeld aan taxatiekosten – dan kunnen deze onder de noemer van de beheerstaken van de executeur vallen en op die manier ten laste van de boedel worden gebracht. Kosten verbonden aan de verkoop zelf zullen meestal worden gezien als kosten die worden gemaakt om tot verdeling van de nalatenschap te kunnen komen. Dit behoort niet tot de reguliere bevoegheden van de executeur, zodat die kosten waarschijnlijk voor eigen rekening zullen komen. Behalve als in het testament ruimere bevoegheden aan de executeur zijn toegekend of daarin bijvoorbeeld een last tot verkoop is opgenomen.
Notariskosten
De executeur heeft het recht om een boedelnotaris in te schakelen (artikel 4:146 BW). Notariskosten zullen dus al snel tot de kosten van executele worden gerekend, zeker als het “verplichte” kosten betreft, zoals het opmaken van een verklaring van erfrecht en/of een verklaring van executele. En de overige werkzaamheden? Als de notaris wordt ingeschakeld voor deelproblemen rond de verdere afwikkeling van de nalatenschap, dan kunnen daaraan verbonden kosten ook ten laste van de boedel worden gebracht. Mits de kosten niet onredelijk zijn en het belang van de erfgenamen resp. de afwikkeling van de nalatenschap zijn gediend met de door de notaris uitgevoerde werkzaamheden.
Advocaatkosten
Soms is het wenselijk of zelfs noodzakelijk om als executeur een advocaat in te schakelen. Maar als blijkt dat dit onnodig was, dan moet de executeur zelf de kosten dragen. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer de omvang van de nalatenschap beperkt is en de afwikkeling daarvan relatief eenvoudig. En als de executeur een advocaat inschakelt om verweer te voeren in een ontslagprocedure, waarin wordt gesteld dat hij zijn taak niet behoorlijk heeft uitgevoerd? De kosten van die juridische bijstand zijn doorgaans voor eigen rekening. Blijkt het verzoek (totaal) ongegrond te zijn, dan kan de verzoeker wel in de proceskosten worden veroordeeld.