Als gevolg van de overheidsmaatregelen om de verspreiding van het coronavirus zoveel mogelijk te voorkomen zijn veel werknemers (meer) thuis gaan werken. Het thuiswerken lijkt zelfs, om met de woorden van premier Rutte te spreken, onderdeel van het ‘nieuwe normaal’ te worden. De arbeidsomstandighedenwet strekt zich (deels) ook uit tot de thuiswerkplek. In dit artikel kunt u lezen waar u als werkgever zoal rekening mee dient te houden.
Voorop staat dat de werkgever dient zorg te dragen voor en dat hij een beleid dient te voeren dat is gericht op goede arbeidsomstandigheden. Voor thuiswerken geldt een verlicht arbo-regime dat is vastgelegd in het Arbeidsomstandighedenbesluit en in het bijzonder in afdeling 10 dat de bepalingen bevat over ‘plaatsonafhankelijke arbeid’.
Het verlichte regime houdt in dat niet alle bepalingen van het Arbeidsomstandighedenbesluit onverkort van toepassing zijn op thuiswerken. Dit is, alleen al vanuit praktisch oogpunt, ook alleszins begrijpelijk. Zo gelden bijvoorbeeld verplichtingen ten aanzien van onder andere brandgevaar, vluchtwegen en kleedruimtes, maar ook van de grootte van de werkruimte en de aanwezigheid van toiletten niet voor thuiswerken. De twee belangrijkste verplichtingen die wèl gelden zijn: de verplichting om zorg te dragen voor een ergonomisch ingerichte thuiswerkplek en de verplichting beleid te voeren ten aanzien van het beperken van psychosociale arbeidsbelasting, waarmee onder andere wordt gedoeld op het beperken van werkdruk.
Voor wat betreft de ergonomisch ingerichte werkplek houdt dit concreet in dat de werkgever erop moet toezien dat de thuiswerkplek ergonomisch is ingericht en als dit niet het geval is, dient de werkgever te zorgen voor de juiste arbeidsmiddelen zoals een ergonomische stoel of bureau, aparte muis en toetsenbord en eventueel een aparte beeldscherm. Ook dient de werkgever de werknemer duidelijke instructies te geven over een juiste werkhouding (denk aan een juiste bureauhoogte en goede instelling van een bureaustoel) en de verlichting van de werkplek. De verplichting tot het zorg dragen voor een ergonomisch ingerichte werkplek geldt niet indien dit redelijkerwijs niet van de werkgever kan worden gevergd. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer slechts incidenteel voor korte tijd thuis wordt gewerkt. Naarmate de periode waarin werknemers geacht worden thuis te werken als gevolg van de van overheidswege geldende corona-maatregelen langer gaat duren, mag in redelijkheid op dit gebied meer van de werkgever worden verlangd.
Op de website van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zijn handige tips te vinden over de inrichting van de thuiswerkplek die u met uw werknemers kunt delen.
Behalve de zorg voor een ergonomisch ingerichte werkplek heeft de werkgever ook de verplichting beleid te voeren ten aanzien van het beperken van psychosociale arbeidsbelasting, waarmee onder andere wordt gedoeld op het beperken van de werkdruk. Juist wanneer werknemers op afstand werken is het voor de werkgever moeilijk om zicht te hebben op en controle te houden over de werkdruk. Het is daarom van belang om als werkgever de spreekwoordelijke vinger aan de pols te houden en nauw contact te onderhouden met de thuiswerkende medewerkers en te waken voor overbelasting. De kans hierop is immers groter wanneer in de huiselijke kring gewerkt wordt en de grens tussen werk en privé vervaagt.
Indien een werkgever onvoldoende voldoet aan zijn zorgplicht voortvloeiende uit de arbeidsomstandighedenwet, dan kan hij voor eventueel bij de werknemer ontstane schade aansprakelijk worden gesteld. Denk onder andere aan fysieke klachten door een onvoldoende ergonomisch ingerichte thuiswerkplek of stress gerelateerde klachten en burn-out als gevolg van onduidelijke verwachtingen over de te verrichten werkzaamheden, de combinatie tussen thuiswerken en de zorg voor kinderen en/of het verminderde sociale contact met collega’s. Het is voor werkgevers van belang, ook in deze coronatijd goed toe te zien op veilige en gezonde werkomstandigheden. Dit kan bijvoorbeeld door een bezoek aan de thuiswerkplek of controle van de thuiswerkplek aan de hand van foto- en/of videomateriaal. Uit de rechtspraak blijkt dat de zorgplicht van de werkgever voor een ergonomische werkplek serieus genomen dient te worden. Zo oordeelde het gerechtshof Amsterdam in het verleden al dat de werkgever aansprakelijk was voor de schade, die een werknemer leed als gevolg van rsi-klachten die zij had opgelopen tijdens het thuiswerken. De betreffende werknemer had van een oude deur een bureau gemaakt en beschikte daarmee niet over een ergonomisch (in hoogte verstelbaar) bureau. De werkgever had hier onvoldoende op toegezien en daardoor zijn zorgplicht geschonden.
Juist in deze coronatijd is het daarom van belang extra aandacht te besteden aan uw arbeidsomstandighedenbeleid en om uw medewerkers goed voor te lichten en duidelijke afspraken met hen te maken. Onze medewerkers van de sectie Arbeidsrecht staan u graag bij bij het ontwikkelen van dit beleid.
Dit is een bijdrage van mr. Xiomara Heymann (xheymann@thuispartners.nl)