De zomervakantie is begonnen! Hoewel de corona-onrust voor veel vakantiegangers roet in het eten gooit, is er toch nog een aantal vakantiegangers dat hun plannen niet wijzigt. Veel voorkomende vragen van werkgevers zijn de laatste tijd dan ook: kan ik werknemers verbieden om naar het buitenland af te reizen, dien ik het salaris door te betalen indien een werknemer vast komt te zitten in het buitenland of na afloop van de vakantie twee weken in thuisquarantaine moet verblijven, etc.? In dit artikel wordt u geïnformeerd over vakantiereizen in tijden van corona en de loondoorbetalingsverplichting van de werkgever.
Een werknemer bouwt gedurende zijn arbeidsovereenkomst vakantiedagen op. Deze vakantiedagen kan de werknemer in beginsel naar eigen wens inzetten om vakantie te genieten en in deze periode geldt er een loondoorbetalingsverplichting voor de werkgever. Een uitzondering voor het naar wens van de werknemer opnemen van vakantiedagen is indien de werkgever gewichtige redenen heeft die zich verzetten tegen het opnemen van de vakantiedagen zoals de werknemer dat wenst. De wet of cao zal een werkgever weinig mogelijkheden bieden om te beletten dat een werknemer vakantie viert in het buitenland. Een werkgever kan zijn werknemers niet verbieden om naar het buitenland af te reizen (zelfs niet indien deze een kleurcode oranje heeft gekregen). Eenieder heeft het recht zich vrijelijk te verplaatsen. Daarmee is echter niet gezegd dat het (willens en wetens) vieren van vakantie in (risicovolle) landen geen gevolgen kan hebben voor de op de werkgever rustende verplichting om het loon door te betalen.
Naar mate het coronavirus meer en meer besmettingen veroorzaakt in Europa, zijn ook door het Nederlands ministerie van buitenlandse zaken (niet-bindende) reisadviezen afgegeven. Het reisadvies bevat een kleurcode (groen, geel, oranje of rood) die het volgende aangeeft:
- groen: geen bijzondere veiligheidsrisico’s. In dit land of gebied zijn op dit moment geen coronamaatregelen die van invloed zijn op uw reis of verblijf.
- geel: let op, veiligheidsrisico’s. In verband met corona hebben deze landen maatregelen getroffen die beperkte invloed hebben op het dagelijks leven.
- oranje: alleen noodzakelijke reizen. In deze landen is het dagelijks leven ontwricht. Er geldt mogelijk ook een inreisverbod.
- rood: niet reizen. dit land of gebied is totaal afgesloten. Er is geen uitzicht op in- en uitreizen.[1]
Het reisadvies kan voor landen of regio’s worden aangepast indien er meer coronabesmettingen worden vastgesteld. Het reizen naar gele gebieden is dus niet zonder risico. Indien men terugkeert uit een oranje gebied wordt dringend geadviseerd bij thuiskomst twee weken in quarantaine te blijven. Overigens heeft de overheid aangegeven geen vakantiegangers meer te repatriëren (“terughalen”). Zij weten nu immers dat er een risico is op het reizen naar het buitenland. Is er een pakketreis geboekt bij een reisorganisatie dan is er in beginsel wel een verplichting voor de reisorganisatie om de vakantieganger te repatriëren.
De vraag of de werkgever het loon van de werknemer moet doorbetalen ziet op artikel 7:628 BW. De hoofdregel van dit artikel is dat een werkgever, ook als de werknemer geen arbeid heeft verricht, het loon van de werknemer moet betalen. Alleen als er sprake is van een omstandigheid die in redelijkheid voor rekening en risico van de werknemer moet komen, is de werkgever geen loon verschuldigd. Bij toepassing van artikel 7:628 BW gaat het om een toerekening naar redelijkheid: komt de oorzaak van het niet kunnen verrichten van de arbeid redelijkerwijs voor rekening van de werkgever, dan wel voor rekening van de werknemer?
De vraag voor wiens risico een (verplichte) quarantaine komt, laat staan een verplichte quarantaine ten gevolge van een verschieting van kleur van een reisadvies op het moment dat een werknemer reeds op vakantie is, is helaas nog niet in rechtspraak aan bod gekomen. Het zijn dan ook uitzonderlijke tijden. De website van de Rijksoverheid stelt dat indien een werknemer afreist naar een oranje gebied en dus weet dat hij bij terugkomst in thuisquarantaine moet blijven en daardoor niet tijdig kan starten met het verrichten van zijn arbeid (de werknemer kan zijn werkzaamheden niet vanuit huis verrichten), er geen loondoorbetalingsverplichting voor de werkgever geldt.[2] Dit is weer anders indien de werknemer afreist naar een geel gebied en tijdens zijn vakantie de kleurcode verschiet naar oranje. Er is dan ook geen eenduidig antwoord te geven en er kan zelfs sprake zijn van een situatie waarin de oorzaak van het niet kunnen verrichten van de arbeid gedeeltelijk in de risicosfeer van de werkgever ligt en gedeeltelijk in de risicosfeer van de werknemer.
Een aantal omstandigheden kunnen wel van belang zijn bij het beantwoorden van de vraag in wiens risicosfeer de oorzaak van het niet kunnen verrichten van de arbeid ligt. Denk daarbij aan:
- afspraken in de arbeidsovereenkomst en cao;
- adviezen van de overheid voor dat specifieke gebied;
- adviezen en/of informatieverstrekking door de werkgever over de gevolgen van het afreizen naar het buitenland;
- de keuze van de werknemer en diens handelen (mede in het licht van de in dat land geldende maatregelen zoals het dragen van mondkapjes of het houden van afstand);
- de wijze waarop werknemer de reis heeft geboekt (pakketreis of niet) en wanneer; en
- of de werknemer een essentiële functie voor uw bedrijf vervult.
Heeft u vragen over de loondoorbetalingsverplichting wanneer uw werknemer na een genoten vakantie als gevolg van thuisquarantaine zijn werkzaamheden niet kan hervatten, laat u dan altijd adviseren door een juridische professional. In ieder geval kunt u uw werknemers vooraf informeren en adviseren over hoe om te gaan met een vakantie naar het buitenland in deze tijd en de eventuele (financiële) gevolgen. Een gewaarschuwd mens telt immers voor twee!
Dit is een bijdrage van mr. Yvonne Dortant (ydortant@thuispartners.nl)
[1] https://www.nederlandwereldwijd.nl/documenten/vragen-en-antwoorden/wat-betekenen-de-kleurcodes-bij-reisadviezen
[2] https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/coronavirus-covid-19/ondernemers-en-bedrijven/werkgevers-en-ondernemers