De impact van grensoverschrijdend gedrag is niet te onderschatten. De impact is er op menselijk vlak. Slachtoffers kunnen dergelijk gedrag als traumatisch ervaren. Carrières gaan verloren. Organisaties hebben er veel last van als medewerkers zich niet veilig voelen op de werkvloer. Zowel voor de organisatie als voor slachtoffer en dader gaat het om een gevoelig item waar zorgvuldigheid geboden is. Grensoverschrijdend gedrag is onacceptabel en beschadigend. Dat klinkt vanzelfsprekend, maar de praktijk laat zien dat dit niet zo evident is. Eigenlijk zijn er vaak twee reacties zichtbaar. Organisaties hebben ofwel de neiging weg te kijken ofwel schieten in een kramp als een melding van grensoverschrijdend gedrag naar buiten komt. Door de behoefte om snel en adequaat op een melding te reageren, gaat het onbedoeld nogal eens mis. De neiging bestaat om direct het slachtoffer te beschermen en onmiddellijk disciplinaire maatregelen te nemen tegen de beklaagde. In het geval van een evidente ontsporing kan dat gerechtvaardigd zijn, maar de situatie is zelden meteen duidelijk. Nader onderzoek levert doorgaans een genuanceerder beeld op.
Iedere individuele kwestie van grensoverschrijdend gedrag is pijnlijk en dient zorgvuldig te worden onderzocht. Als er sprake is van een melding van grensoverschrijdend gedrag kan er pas over een oplossing worden nagedacht wanneer de ontstaansgeschiedenis en de feiten onder de loep zijn genomen.
Door direct mee te gaan in kwalificerende aanduidingen (zoals corruptie, pesten, (seksuele) intimidatie, etc.) werkt dit verstorend in een arbeidsverhouding. Daarbij geldt ook dat grensoverschrijdend gedrag een breed spectrum van problemen omvat. Niet alleen (seksuele) intimidatie of pesten, maar ook fraude en corruptie en uiteenlopende vormen van machtsbederf. Daar valt ook het lekken van informatie, manipulatie en infiltratie van besluitvorming, niet reageren op insinuaties en valse geruchten onder.
Door gebruik te maken van kwalificaties wordt ook de daarbij behorende suggestie overgenomen en wordt iemand als “dader” snel geframed. Als iemand betrokken is bij een grensoverschrijdende situatie, is die al snel “besmet” of wordt iemand als niet integer gezien, waardoor het functioneren wordt belemmerd.
Toch vraagt een dergelijke melding een gedegen onderzoek naar feiten en constellaties. Zorgvuldig en onafhankelijk onderzoek, op een open en onbevangen manier, is van groot belang. Veel van de onderzoeken die wij voorbij zien komen, zijn gericht op het leveren van bewijs voor de stelling dat de samenwerking is verstoord of dat de beklaagde geen draagvlak meer heeft of zijn of haar positie onmogelijk is geworden. Waar het echter primair om gaat, is om de feiten en de context vast te stellen. Vervolgens is dat onderzoek, als de feiten duidelijk zijn, de basis voor een open discussie over de positie van de beklaagde.
Naast zorgvuldig onderzoek dient er ook maatwerk geleverd te worden rondom een eventuele sanctie. Weliswaar heeft de overtreder van de normen en waarden iets ergs gedaan, maar betekent dat automatisch dat daarbij de zwaarste sanctie hoort?
Het is van groot belang om alle voors en tegens te wegen. Een melding is al een zwaar middel dat de onderlinge verhoudingen binnen een organisatie belast. In sommige gevallen kan het aankaarten van het probleem, gevolgd door een welgemeend excuus ook de weg zijn. Kijk daarbij naar de ernst van de verweten gedraging en probeer genuanceerd vocabulaire te gebruiken. Probeer formuleringen genuanceerd in te zetten en weeg daarin mee de reactie van de “dader”. Wees alert op de formuleringen. Het is bij de aanvang van een melding ook goed om te spreken over: een handeling of uiting ‘staat op gespannen voet met artikel … van de gedragscode’ of de handelingen ‘schuren met onze normen en waarden’, etc. Niet bedoeld om verkeerd gedrag weg te moffelen, maar om de ruimte te geven en te houden om gedraging, normschending en impact zodanig af te wegen dat er een gepaste reactie of sanctie wordt toegepast. Maatwerk ten top dus, waarbij rekening wordt gehouden met het normstellend kader en met wat er exact is gebeurd, zonder op voorhand al te kwalificeren.
Naast goed onafhankelijk onderzoek is klankborden met een ervaren registervertrouwenspersoon van belang. De externe registervertrouwenspersoon kan onbevangen en vanuit een ruime ervaring met conflicthantering de kaders schetsen om tot een passende oplossing te komen. De organisatie dient in deze zelf de regie te houden en te voorkomen dat een ieder rondom de betrokkenen al een opinie heeft gevormd waardoor er weinig ruimte meer rest om een eigen afgewogen oordeel te vormen.
Het tijdig inschakelen van een externe vertrouwenspersoon kan in deze veel onnodige (imago)schade voorkomen. Thuis Partners advocaten heeft geïnvesteerd in de uitbreiding van zijn bestaande activiteiten op dit vlak. Als het nodig is kunnen we, op basis van een ruime ervaring, gedegen juridisch advies geven óf deskundig feitenonderzoek uitvoeren en/of een externe gecertificeerde vertrouwenspersoon leveren. Neem voor de mogelijkheden vrijblijvend contact op met Thuis Partners advocaten.
