In de vorige nieuwsbrief werd al aandacht besteed aan het arrest van de Hoge Raad waarin het zogenaamde zaagtandtarief voor bouwleges wordt toegestaan. Deze maand opnieuw aandacht voor leges. Ditmaal betreft het een uitspraak van de Hoge Raad van 17 november 2017 over het zogenaamde legesverbod. In bepaalde gevallen mag een gemeente namelijk geen leges heffen over de aanvraag voor een omgevingsvergunning.
Het legesverbod: hoe zat het ook alweer?
De Wet ruimtelijke ordening bepaalt dat de gemeenteraad ten minste elke 10 jaar een nieuw bestemmingsplan vaststelt. Daarbij kan een volledig nieuw bestemmingsplan worden vastgesteld, maar als de gemeenteraad geen wijzigingen nodig acht, kan een geldend bestemmingsplan ook worden verlengd. Als de gemeenteraad niet voor het verstrijken van die periode van 10 jaar een nieuw bestemmingsplan heeft vastgesteld of een bestemmingsplan heeft verlengd, dan vervalt de bevoegdheid leges te heffen van na dat tijdstip door of vanwege het gemeentebestuur verstrekte diensten die verband houden met het bestemmingsplan. Deze zogenaamde legessanctie of het legesverbod is neergelegd in artikel 3.1 lid 4 van de Wet ruimtelijke ordening. Gemeenten worden op die manier gestimuleerd tijdig bestemmingsplannen opnieuw vast te stellen.
De casus
Deze zaak draait om het Bestemmingsplan Buitengebied 2000 in de gemeente Zevenaar. Het bestemmingsplan dateert van 24 oktober 2001. Op 29 juli 2013 – meer dan 10 jaar na vaststelling van het bestemmingsplan – dient de belanghebbende een aanvraag in voor de bouw van een woning. Het bouwen van een woning wordt ter plaatse niet toegestaan. Het college van B&W onderzoekt vervolgens of het mogelijk is een omgevingsvergunning voor afwijken van het bestemmingsplan te verlenen. Daarvoor wordt een bedrag aan leges van € 8.606,90 in rekening gebracht.
De vraag die vervolgens in deze procedure aan de orde komt, is of dit onderzoek een dienst is die verband houdt met het bestemmingsplan.
Legesverbod treft de gehele aanvraag
De Hoge Raad is van oordeel dat het legesverbod niet alleen ziet op het in behandeling nemen van aanvragen voor bouw-, aanleg- of sloopactiviteiten in overeenstemming met het bestemmingsplan. Ook aanvragen die in strijd zijn met het bestemmingsplan houden verband met het bestemmingsplan. De gedachte hierachter is dat de noodzaak om een afwijkingsvergunning aan te vragen, voortvloeit uit de inhoud van het (te oude) bestemmingsplan.
Kortom: als het bestemmingsplan ouder is dan 10 jaar, en er is geen verlengingsbesluit genomen, dan mag het gemeentebestuur geen leges meer heffen. Het maakt daarbij niet uit of de aangevraagde vergunning al dan niet binnen het bestemmingsplan past. Gemeenten zijn dus gewaarschuwd: om het legesverbod te voorkomen, dienen bestemmingsplannen tijdig geactualiseerd te worden.
Deze bijdrage werd geschreven door: mr. Rick Jongen, sectie Vastgoed & Overheid (rjongen@thuispartners.nl)