De rol van Nederland bij belastingontwijking
Vanaf 7 juni jl. kunt u “genieten” van de verhoren van deze ondervragingscommissie. Diverse fiscale deskundigen uit het veld komen de commissie voorlichten over diverse aspecten van internationale belastingontwijking. Nederland speelt daarin een dubbele rol: enerzijds faciliteert Nederland belastingontwijking ten koste van het buitenland. Denk hierbij bijvoorbeeld aan allerlei doorstroomvennootschappen die gebruik maken van het uitgebreide verdragennetwerk dat Nederland door de eeuwen heen heeft opgebouwd waardoor zonder bronheffingen royalties en rente belastingvrij rondgepompt kunnen worden. Aan dat faciliteren verdient de Nederlandse Staat op velerlei manieren. Anderzijds, gebruiken Nederlandse belastingplichtigen het buitenland om Nederlandse belastingheffing te ontwijken. Opvallende conclusie is dat met name het MKB (daar lopen alle heffingen samen en wordt de belastingdruk het hoogst gevoeld) veel gebruik schijnt te maken van internationale constructies. Het MKB wijkt vermoedelijk niet af van het grote bedrijfsleven dat meer middelen en mogelijkheden heeft om internationale structuren beter op te tuigen zodat die “onder de radar blijven”.
Voorspelbare reacties
De gehoorden reageren voorspelbaar. De ambtenaren van de Belastingdienst, meer in het bijzonder leden van de Coördinatiegroep constructiebestrijding (CCB), spugen hun gal op de belastingplichtigen die proberen met behulp van het buitenland en slimme fiscalisten de belastingdruk naar hun hand te zetten. De leden van de CCB ergerden zich er aan dat belastingplichtigen niet gewoon op elke vraag antwoord gaven. Of die vraag wel mag worden gesteld, daar hoor je de leden niet over. Het toppunt was dat de leden van de CCB duidelijk een hekel hadden aan het innemen van een “pleitbaar standpunt” want dan zouden ze niks meer kunnen! Deze inspecteurs zijn ver verwijderd geraakt van het uitgangspunt in de grondwet dat belastingheffing alleen mag plaatsvinden op basis van een formele wet, dus een wet die wordt vastgesteld door ons parlement. De CCB moet gewoon die wetten uitvoeren.
Het ander uiterste vond ik het verhoor van een directeur van een trustbedrijf. Hij poneerde de stelling dat de B.V.’s van popgroepen waarover hij de directie voerde, in Nederland niet werden aangehouden voor het lucratieve fiscale klimaat. Ik vraag mij af of deze meneer niet onbedaarlijk moet lachen wanneer hij ’s avonds in de spiegel kijkt.
Belastingheffing en water
Belaste inkomsten en winsten vertonen hetzelfde gedrag als water: het stroomt naar het laagste punt. Waar de heffing het laagst is wil iedereen zijn heffingen voldoen. Dat gegeven is van alle tijden. En politici moeten daar gewoonweg rekening mee houden.
Door de overheden is sedert 2008 een discussie aangezwengeld dat ethische beginselen en dus ethisch gedrag aan de belastingheffing ten grondslag dient te liggen, in Nederland uitmondende in horizontaal toezicht. Ik vind dit een excuus om als wetgever/politicus/Belastingdienst niet goed je werk te hoeven doen. Ethiek en geld is een zeer moeilijk huwelijk. Als het al tot een harmonieus huwelijk tussen die twee kan komen.
Oplossingen zijn er (maar daar worden weinig woorden aan vuil gemaakt)
- internationaal
- Nationaal, de Belastingdienst
- Nationaal, de wetgever
In internationaal verband is sedert 2008 een tsunami aan nieuwe regelgeving en best practises over ons heen gespoeld. Transparantie en samenwerking tussen staten komt van de grond. In het kader van die nieuwe regelgeving wordt maar zeer spaarzaam naar de rechten van de belastingbetaler gekeken. Dat is een punt van grote zorg. Vooral wanneer landen efficiënt en intensief gaan samenwerken.
De andere kant van het verhaal is dat de Belastingdienst in Nederland gewoon aan de slag moet: controleren, toezicht houden, gesprekken voeren met administratieplichtigen. En daar schort het aan. De dienst is de grootste overheidsdienst die wij in Nederland hebben en dagelijks wordt circa € 1.000.000.000 aan belastingen opgehaald. Met name omdat belastingplichtigen spontaan, derhalve zonder directe tussenkomst van de Belastingdienst, aan de regels willen voldoen.
De wetgever dient zich te beheersen en zich primair te richten op eenvoudig toepasbare en duidelijke/eenduidige wetgeving. Geen instrumentalisme. Niet te veel en te snel veranderingen doorvoeren. Geen ingewikkelde regelingen die op het oog redelijk zijn maar in de uitvoering zeer kostbaar (veel menskracht voor de uitvoering).
Tot slot
Mijn voorstellen zijn niet spannend of spectaculair, maar vergen een forse inzet en een andere aanpak. Ingesleten gedrag is moeilijk te veranderen maar het verdient de moeite om de inspanning tot verandering te leveren. Immers, “nothing is certain, but death and taxes”.
Deze bijdrage is geschreven door mr. Eugène Rosier (Advocaat-belastingkundige, sectie fiscale advocatuur; erosier@thuispartners.nl).