“Heerlen lapte regels voor verstrekken van vergunningen aan gokhallen aan de laars”, zo luidden de krantenkoppen op 24 september 2019. De gemeente Heerlen zou niet transparant hebben gehandeld bij het verlenen van vergunningen voor gokhallen. Dit oordeelt de rechtbank Limburg in een uitspraak van 19 juli 2019. Concurrenten hadden de mogelijkheid moeten krijgen om mee te dingen naar een zogeheten ‘schaarse’ vergunning. Maar wat is een schaarse vergunning eigenlijk?
Schaarse vergunning
Een schaarse vergunning is – eenvoudig gezegd – een vergunning waarvan er maar één of een beperkt aantal kan worden verleend, terwijl er meer (potentiële) gegadigden zijn. Daarbij kan worden gedacht aan een vergunning voor een gokhal, een standplaats vergunning voor de markt, een terrasvergunning of een taxivergunning.
Transparantie en gelijkheid
Sinds 2016 moeten bestuursorganen voor schaarse vergunningen een eerlijk verdelingsbeleid voeren. Aan alle (potentiële) gegadigden moeten gelijke kansen worden geboden en zij moeten dus de kans krijgen mee te dingen naar een beschikbare vergunning. Belangrijke uitgangspunten daarbij zijn het gelijkheidsbeginsel en het transparantiebeginsel. Een bestuursorgaan – zoals het college van B&W – dat een schaarse vergunning verleent, moet gelijke kansen bieden en transparant handelen. Dit leidt tot drie concrete verplichtingen:
- Het bestuursorgaan moet ruimte bieden om naar een beschikbare vergunning mee te dingen;
- Er moet vóóraf worden kenbaar gemaakt dat:
- één of meer schaarse vergunningen beschikbaar zijn;
- hoe deze beschikbare vergunningen worden verdeeld (bijvoorbeeld op basis van volgorde van binnenkomst van de aanvraag, op basis van loting of door een selectie na een vergelijkende toets van de aanvragen);
- In welk tijdvak een aanvraag voor een beschikbare vergunning moet worden ingediend;
- Aan welke criteria een aanvraag moet voldoen;
- Schaarse vergunningen mogen in principe niet voor onbepaalde tijd worden verleend. Na een bepaalde periode moet een nieuwe procedure worden gevolgd, zodat andere (potentiële) gegadigden (opnieuw) mee kunnen dingen naar een vergunning.
Om (potentiële) gegadigden gelijke kansen te bieden, moet de informatie over een beschikbare schaarse vergunning op voorhand adequaat bekend worden gemaakt, bijvoorbeeld via www.overheid.nl. Daarnaast mag het bestuursorgaan de spelregels niet tijdens het spel veranderen: als er eenmaal voor een bepaalde verdelingsprocedure en toe te passen criteria is gekozen, dan moet het bestuursorgaan daar ook bij blijven.
Burgemeester handelt volgens de rechtbank niet transparant
Hoewel in de Heerlense casus wel sprake is van exploitatievergunningen voor bepaalde tijd, gaat het toch mis. De oorspronkelijk verleende vergunningen hebben een looptijd van tien jaar. De burgemeester heeft deze looptijd echter twee keer verlengd. Daarmee is de looptijd van de vergunningen met drie jaar gerekt. Hoewel de burgemeester volgens de rechtbank wel bevoegd is de looptijd van een vergunning te verlengen, mag dat niet zomaar. De burgemeester moet hierbij het gelijkheidsbeginsel en het transparantiebeginsel in acht nemen en mededingingsruimte aan andere (potentiële) gegadigden bieden. Omdat de burgemeester die ruimte niet heeft geboden, vernietigt de rechtbank de vergunningen.
Deze bijdrage werd geschreven door: mr. R. Jongen, Sectie Vastgoed en Overheid.(rjongen@thuispartners.nl)