Het is regelmatig te lezen in de krant of op sociale media: een woning of bedrijfspand wordt op last van de burgemeester gesloten omdat er een hennepplantage of harddrugs is aangetroffen. Op grond van de Wet Damocles heeft de burgemeester die sluitingsbevoegdheid – kort gezegd – als in een pand drugs is aangetroffen. Sinds 1 januari 2019 wordt het voor burgemeesters makkelijker om drugspanden te sluiten. Sluiting kan dan namelijk ook als er in de woning voorwerpen of stoffen worden gevonden die duidelijk bedoeld zijn voor het telen of produceren van drugs.
De Wet Damocles: hoe zat het ook alweer?
De wetgever vindt het belangrijk om de negatieve effecten van drugsproductie en –handel tegen te gaan. Handel, productie, teelt en andere illegale activiteiten rondom harddrugs en softdrugs hebben een ondermijnend effect op de samenleving. De onder- en bovenwereld raken met elkaar verstrikt. Bovendien leidt dit in woonwijken tot overlast, brandgevaar, stank en schade aan woningen.
Met name de laatste 10 jaar wordt er niet alleen ingezet op een strafrechtelijke aanpak, maar ook bestuursrechtelijk optreden. Overheidsinstanties werken samen om georganiseerde en ondermijnende criminaliteit aan te pakken. Dat wordt gedaan door bijvoorbeeld hennepkwekerijen te ontmantelen en crimineel geld af te pakken. Ook het sluiten van drugspanden is een van de maatregelen die de overheid neemt.
De Wet Damocles – of specifieker gezegd, artikel 13b van de Opiumwet – geeft burgemeesters de bevoegdheid een pand tijdelijk te laten sluiten als daar drugs zijn aangetroffen. Zo kan een woning of bedrijfspand voor bijvoorbeeld 3 tot 12 maanden worden gesloten. Echter: op grond van het oude artikel 13b kan een sluiting alleen plaatsvinden als daar een handelshoeveelheid drugs wordt gevonden. Volgens rechtspraak is voor softdrugs sprake van een handelshoeveelheid als er meer dan 5 gram is aangetroffen, voor harddrugs is dat meer dan 0,5 gram. Het enkele aantreffen van apparatuur, chemicaliën of versnijdingsmiddelen – die verband houden met het produceren van drugs – was tot 1 januari 2019 onvoldoende voor een woningsluiting.
Regeerakkoord Rutte III: verruiming Wet Damocles
In het regeerakkoord van kabinet Rutte III werd al aangekondigd dat het kabinet de ondermijnende criminaliteit beter wil aanpakken. Eén van de maatregelen die het kabinet wil nemen is een verruiming van de Wet Damocles. Deze wetswijziging is de eerste uit het pakket maatregelen van het regeerakkoord om ondermijnende criminaliteit aan te pakken die in werking treedt.
Wat wijzigt er?
Met deze wetswijziging wordt de Wet Damocles verruimd. Het is met ingang van 1 januari 2019 niet alleen mogelijk een pand te sluiten als er feitelijk drugs zijn gevonden, maar ook als er apparatuur of andere voorwerpen zijn gevonden die bedoeld zijn om drugs te telen of produceren. Voorbeelden die in de wetsgeschiedenis worden genoemd zijn een opslag van 2.000 liter zoutzuur in een woonwijk of een drugslaboratorium of hennepkwekerij in aanbouw. Ook tapgesprekken en observaties van de politie kunnen een rol spelen bij de vraag of sprake is van voorbereidingshandelingen.
Voor burgemeesters wordt het dus makkelijker om panden te sluiten als daar drugsgerelateerde activiteiten plaatsvinden. Criminelen kunnen ook via die weg worden aangepakt. De wetswijziging heeft echter niet alleen gevolgen voor burgemeesters en criminelen. Ook verhuurders – zoals woningcorporaties – zullen de gevolgen hiervan gaan merken. Zij kunnen sneller worden geconfronteerd met de sluiting van hun verhuurde pand. Van hen wordt een actieve houding verwacht om sluiting op basis van de Opiumwet te voorkomen.
Deze bijdrage werd geschreven door: mr. Rick Jongen, sectie Vastgoed & Overheid (rjongen@thuispartners.nl)